16.05.2015

Radość po zaźrebieniu – jak rozwija się płód

Zaźrebienie
W końcu się udało! Nasza klacz „odbiła” ogiera. To jeden z pierwszych znaków, że klacz prawdopodobnie została zapłodniona. Klacze wyczuwają, kiedy nastąpił „ten moment”. Warto, zatem przygotować się na to, co nas czeka przez następne 11 miesięcy.
Zygota początkowo wędruje ku ujściu do jajowodu. Pomiędzy 6 a 10-tym dniem przedostaje się do macicy. W pierwszym okresie zarodek swobodnie pływa w macicy w poszukiwaniu miejsca do zagnieżdżenia, co ma miejsce dopiero po ok. 20 dniach. Wówczas zaczyna rozwijać się łożysko. Ciąża klaczy trwa przeciętnie 333 dni, z wahaniami pomiędzy 320 a 340 dni. Zazwyczaj to ogierki są przenoszone, klaczki często rodzą się nieco szybciej.

Badanie klaczy
Tak samo ważne jak dla każdej ciężarnej kobiety jest badanie USG, tak samo ważne jest wykonanie takiego badania u klaczy, którą potencjalnie zostanie matką. Pierwsze badanie USG klaczy powinno być wykonane ok. 10-14 dnia od pokrycia. Jeśli klacz jest źrebna, zauważalny będzie pęcherzyk zarodkowy z czarnym płynem pęcherzykowym, o średnicy 13-17 mm. Już wtedy lekarz weterynarii może stwierdzić czy ciąża jest pojedyncza czy bliźniacza. Jeśli pęcherzyk zarodkowy jest nierówny lub jego płyn nie jest jednorodny można przypuszczać, że klacz nie utrzyma ciąży i dojdzie do resorpcji (wchłonienia zarodka).
W przypadku prawidłowo rozwijającego się zarodka kolejne badanie USG powinno zostać wykonane około miesiąc po zapłodnieniu. Ściany zarodka zaczynają mieć nierówny kształt. Płyn zarodkowy jest nadal jednolity, jednak mniej czarny. Kolejne badanie, tym razem manualne zaleca się wykonać około 3 miesiąca ciąży. Wówczas właściciel klaczy będzie miał odpowiedź czy nie doszło do resorpcji. Badanie to polega na sprawdzaniu stanu narządów płciowych poprzez pochwę przy pomocy wziernika, którego prowadza się do szpary sromowej. Zdarza się również, że klacz wykazuje objawy ciąży jednak w niej nie będąc.

Ciąża bliźniacza
Dwa źrebaki, szczyt szczęścia? Niestety niekoniecznie. Klacze fizjologicznie są przystosowane jedynie do jednego płodu. W macicy klaczy nie ma wystarczająco dużo miejsca, aby dwa płody mogły się rozwijać w pełni. Zdrowe, dobrze rozwinięte bliźniaki rodzą się bardzo rzadko. Zazwyczaj jedno z nich jest mniejsze i słabsze od drugiego. A dzieje się to za sprawą nieścisłego przylegania łożyska do płodu, poprzez które pobierane jest pożywienie.
Z tego też powodu w przypadku wykrycia ciąży bliźniaczej często zaleca się usunięcie jednego płodu, dzięki czemu drugi będzie mógł rozwinąć się w pełni. W przypadku pozostawienia klaczy w ciąży bliźniaczej często dochodzi do ronienia. Ma to miejsce najczęściej pomiędzy 7 a 9 miesiącem ciąży.

Zabezpieczenie klaczy
Okres ciąży klaczy powinien być okresem szczególnej opieki nad przyszłą mamą. Każdy hodowca chce, aby jego źrebię urodziło się zdrowe, mocne w pełni rozwinięte. Aby zadbać o to warto pamiętać o kilku ważnych kwestiach takich jak:
•    Prawidłowe żywienie
•    Zapewnienie ruchu
•    Komfort fizyczny i psychiczny klaczy
•    Szczepienia i odrobaczania

Klacz powinna mieć zapewniony niewymuszony ruch podczas całej ciąży. Nie ma jasno określonego czasu, kiedy to klacz należy wyłączyć z jazd, treningów. Według przepisów PZJ klacz źrebna może brać udział w zawodach do 6 miesiąca włącznie. Po tym czasie warto jednak dać jej odpocząć. Nie oznacza to jednak, że nie klacz nie może być użytkowana (lekka praca).

Odrobaczanie
Ciężarną klacz najlepiej odrobaczyć jeszcze przed pokryciem. Podczas ciąży bezpiecznie odrobaczyć można powyżej 3 miesiąca ciąży stosując iwermektynę, pyrantel i prazikwant. Najważniejsze jest jednak, aby odrobaczyć klacz 6 tygodni przed planowanym porodem oraz 6 tygodni po porodzie.

Szczepienia
Podczas ciąży klacz powinna zostać zaszczepiona kilkukrotnie. Szczepienia te zapewnią naszemu przyszłemu maluchowi odporność, chroniąc go w pierwszych miesiącach życia przy boku matki. Szczepienie na tężec powinno odbyć się w 9 miesiącu ciąży. Kolejnym szczepieniem podstawowym jest szczepienie na grypę, na około 4-6 tygodni przed porodem. Klacz podczas ciąży powinna być także trzykrotnie zaszczepiona przeciw herpeswirusowemu zakażeniu EHV-1 i EHV-4, czyli krótko mówiąc przeciw ronieniu. Pierwsze szczepienie przeciw wirusowi, który wywołuje ronienie u klaczy powinno nastąpić pomiędzy 3 a 5 miesiącem życia. Kolejne powinny zostać powtórzone w 7 i 9 miesiącu ciąży.

Rozwój płodu i przebieg ciąży
Ciąża klaczy dzieli się na dwa okresy, okres wczesnej ciąży oraz okres późnej ciąży. Okresem wczesnej ciąży można nazwać ciąże klaczy od momentu zaźrebienia do siódmego miesiąca ciąży. Drugi okres ciąży obejmuje okres od siódmego miesiąca ciąży do momentu wyźrebienia.
Podczas pierwszych kilku miesięcy ciąży płód jest bardzo mały. Ma on jedynie 20% masy ciała w porównaniu do momentu narodzin. W tym okresie ciąży płód stanowi jedynie ok. 2 % masy ciała klaczy, przez co jej zapotrzebowanie na paszę nie jest zwiększone. Błędem niedoświadczonych hodowców jest zwiększanie podawania paszy już od pierwszych tygodni ciąży. Nie sprawdza się tu powiedzenie „jeść za dwóch”. Oczywiście nie oznacza to, że klacz przez cały okres ciąży ma być żywiona jak dotychczas.
Na początku ciąży płód jest wielkości główki od igły. Serce u źrebięcia zaczyna bić od 24-25 dnia od zaźrebienia. Po dwóch miesiącach płód ma długość nieco ponad 6 cm (2 i pół cala), czyli wielkości śliwki. Zaczynają rozwijać się kopyta, nadal jednak brak mu sierści. W okresie od 120 do 150 dnia ciąży płód zyskuje ok. 500 gram, co 10 dni. W okresie tym źrebię jest wielkości królika. Pojawiają się włosy na powiekach, pysku, brodzie oraz rzęsy. Dopiero po siódmym miesiącu ciąży płód zaczyna rozwijać się bardzo szybko. Wówczas znacznie wzrasta zapotrzebowanie na składniki pokarmowe, nawet o 10-20% w porównaniu z okresem wczesnej ciąży.
W okolicy 270 dnia ciąży płód jest wielkości owczarka niemieckiego. Przypomina już źrebię, pojawia się sierść na całym ciele oraz niewielkie owłosienie na ogonie. Od 9 miesiąca ciąży źrebię układa się na plecach, przygotowując do porodu. W ostatnich trzech miesiącach ciąży następuje największy wzrost. Waga źrebięcia wzrasta na tym etapie od 37-44 kg (9 miesiąc ciąży) do 125-132 kg (w chwili urodzenia).  Dopiero podczas ostatniego tygodnia wzrostu, u źrebięcia płuca są w pełni rozwinięte.

I tym sposobem dochodzimy do emocjonującej chwili. Chwili, kiedy po „tuptaniu z nogi na nogę”, nerwowym sprawdzaniu stanu klaczy, po 11 miesiącach na świecie pojawia się nasze długo wyczekiwane źrebię. Jest to chwila niezwykła dla każdego miłośnika koni. Na świecie pojawia się małe bezbronne stworzenie, które już po kilku krótkich chwilach chwiejnie próbuje stać na własne nogi, robiąc to zazwyczaj nieporadnie 🙂

Oczekiwanie na źrebaka to okres niezwykle emocjonujący. Jak będzie wyglądać nasze źrebię? Czy będzie zdrowe? Czy będzie to klaczka, czy ogierek? Jakiej maści będzie? Jakie odmiany będzie mieć?

K.K