Konie

Dziedziczenie maści u koni

Kasztan, srokacz, deresz… Dziedziczenie maści u koni

   Dziedziczenie maści u koni jest ciekawym zagadnieniem genetycznym. Najpierw, aby wszystko było zrozumiałe, wyjaśnię podstawowe pojęcia:
allel – jedna z wersji genu w określonym miejscu, może być dominujący lub recesywny
locus – obszar chromosomu zajmowany przez gen
homozygota – organizm z identycznymi allelami jednego genu, może być dominująca, np. AA lub recesywna, np. aa
heterozygota – organizm z dwiema odmianami jednego genu, np. Aa
epistaza (działanie epistatyczne) – wpływ jednego genu na ekspresję innego/innych genów
gen plejotropowy – gen, który wpływa na więcej niż jedną cechę
gen letalny – gen powodujący śmierć organizmu
Wszystkie maści opierają się na tych podstawowych, do których należą gniada, kara i kasztanowata. Warunkują je dwa geny w locus A (Agouti) oraz E (Extention).
Pierwszy odpowiada za rozmieszczenie czarnych włosów. W przypadku homozygoty dominującej (AA) lub heterozygoty (Aa), gen jest jakby „włączony” i czarne są tylko włosy grzywy i ogona. Jeśli w genotypie występuje homozygota recesywna (aa), produkcja czarnego pigmentu jest uruchamiana na całej powierzchni skóry i koń jest kary. Zmienia się to, jeśli gen kasztanowatości jest homozygotą recesywną (ee). Działa on epistatycznie i niezależnie od formy genu A, koń będzie kasztanowaty.
Wynika z tego, że z połączenia konia karego (aaE_) z koniem kasztanowatym (_ _ee) możemy uzyskać potomstwo kare (aaE-), kasztanowate (_ _ee) i gniade (A_E_).
Interesujące jest działanie genu W (White), który odpowiada za maść białą. Występuje ona, kiedy skóra jest różowa, bez pigmentu, a koń rodzi się z białą sierścią. Maść biała warunkowana jest przez allel dominujący (W), a homozygoty dominujące (WW) są letalne, więc działanie genu ujawnia się tylko w przypadku heterozygoty (Ww). Ma on działanie epistatyczne, więc będzie się ujawniał bez względu na pozostałe geny.
Natomiast gen siwienia G (Grey) w formie dominującej (GG lub Gg) powoduje stopniowe osłabienie produkcji pigmentu. Konie rodzą się ciemne i z czasem pojawia się u nich coraz więcej białych włosów, aż staną się całkiem białe z tym wyjątkiem, że skóra pozostaje ciemna. Allel G również jest epistatyczny w stosunku do innych genów, z wyjątkiem allelu W.
Ale przecież to nie wszystkie maści. Skąd się biorą konie myszate lub izabelowate? Odpowiedzialne są za to geny rozjaśnień. Są one genami dominującymi, więc już układ heterozygotyczny spowoduje rozjaśnienie maści podstawowej. Przykładem może być gen D (Dilution), który powoduje rozjaśnienie zarówno barwy czarnej, jak i brązowej, jednak nie dotyczy grzywy i ogona. W ten sposób kasztany, u których występuje chociaż jeden allel dominujący (D_) stają się czerwonobułane, konie kare stają się myszate, a gniadosze bułane.
Ciekawe jest działanie genu C (Cream). Nie występuje tu allel recesywny, a CCr o niepełnej dominacji, którego pojedyncza kopia (CCCr) powoduje rozjaśnienie barwnika czerwonego (sierści brązowej). Powstaje wtedy koń maści, np. izabelowatej. Jeśli wystąpi układ homozygotyczny (CCrCCr) rozjaśnione zostają oba barwniki, czerwony i czarny, do jasnej maści cremello.
Rozjaśnienie maści karej i gniadej powoduje również całkowicie dominujący gen Z (Silver Dapple). W przypadku układu Zz lub ZZ z maści gniadej powstaje rzadko spotykana srebrna jabłkowita – konie mają ciemnorudą sierść oraz jasną grzywę i ogon – często mylone są z brudnokasztanowatymi.
Dość skomplikowane genetycznie jest maść srokata. Różne kształty i rozmieszczenia plam warunkowane są przez różne geny. Dlatego określone zostały typy srokatości. Na przykład odmiana tobiano to plamy z gładkimi krawędziami przechodzące przez grzbiet, głowa ciemna, nogi białe, regulowana genem dominującym To (Tobiano). Dziedziczenie pozostałych genów plamistości, tak jak odmian na głowie i nogach, nie zostało do końca poznane. Wiadomo tylko, że istnieją. Na przykład gen Sb (Sabino Overo), warunkuje pojawienie się wysokich odmian na nogach, białego podbrzusza i podgardla. Natomiast za maść tarantowatą, czyli ciemne plamki na siwym koniu odpowiada gen Lp (Leopard Complex).
Selekcja na daną maść lub izolacja geograficzna pewnej populacji koni powoduje do stworzenia ras o charakterystycznym umaszczeniu. Przykładem mogą być konie fryzyjskie, które występują wyłącznie kare.
Maść i odmiany są podstawową metodą identyfikacji koni. Jedynie poznanie genotypu może pozwolić na dokładne określenie maści i określenie, jakiego koloru źrebię urodzi się po danych rodzicach. Genetyka jest bardzo skomplikowaną nauką, ale jakże fascynującą…
Zabookuj
Komentarze

Prześlij nam newsa